AktualnościBiblioteka PublicznaIzba Regionalna Gminy Książ Wlkp.Książ’39 – Niewinnie straceni…Uniwersytet Entuzjastów Świata

Premiera na żywo – twórcy i współtwórcy książki „Książ’39 – Niewinnie straceni…” razem w Ceglarni

Administrator 11 kwietnia 2022

Doczekaliśmy się wreszcie premiery na żywo! 10 kwietnia w klimatycznych murach Ceglarni w Jarosławkach spotkali się: wydawca, autor i współtwórcy książki „Książ’39 – Niewinnie straceni…”, jak również potomkowie bohaterów tej publikacji oraz inni goście, którzy skorzystali z zaproszenia Centrum Kultury Książ Wlkp.

Muzyczno-tekstowo-filmowe wprowadzenie

W wyjątkowy klimat spotkania najpierw wprowadzili wszystkich śpiewająca Anita Szymanowska i akompaniujący jej Mariusz Śląski. Potem z audiobooka uczestnicy usłyszeli wstęp do książki czytany przez jej autora – Tomasza Cieślaka. Dowiedzieli się w ten sposób, m.in. z czego składa się publikacja, o czym opowiada oraz o tym, że jej wydawcą jest Centrum Kultury Książ Wlkp., a autorem zdjęć – Przemysław Glinkowski.

Ten blok zakończyły fragmenty filmów pochodzących z prywatnego archiwów rodziny Doerfferów (serdeczne podziękowania za nie dla P. Róży oraz panów: Stefana i Wojciecha), które udało nam się pozyskać na kilka dni przed tym wydarzeniem. Senior rodu – Stefan był jednym z rozstrzelanych 20 października 1939 r. na ksiąskim rynku. Te obrazki pochodzące z czasów przedwojennych pokazywały ich zwykłe, codzienne życie, czas spędzany w majątku w Brzóstowni, jak i wypady nad jezioro w Jarosławkach. Zarówno wybuch II wojny światowej, jak i aresztowanie Stefana Doerffera w jednej chwili zakończyły tę sielankę…

Jak to się zaczęło…

…czyli od napisania projektu w listopadzie 2020 r., przez otrzymanie kilka miesięcy później dofinansowania od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (32.000 zł ze środków pochodzących z Funduszu Promocji Kultury) aż po rozpoczęcie prac związanych z cyklem wydawniczym — Mariola Kaźmierczak, dyrektor Centrum Kultury Książ Wlkp. wtajemniczyła wszystkich w proces powstania książki. Wspomniała o tym, że patronatem honorowym objęli ją: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytut Książki, Instytut Pamięci Narodowej, Burmistrz Książa Wlkp. i dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki i Centrum Animacji w Poznaniu. Oprócz środków z MKiDN udało się również pozyskać dofinansowanie ze Starostwa Powiatowego (10.000 zł). Książkę zrecenzowali: Aleksandra Pietrowicz oraz dr Bogusław Rudowski, a redakcją zajął się Piotr Orzechowski. Korekta to już praca Ilony Kaczmarek, a wpisanie indeksów – Barbary Cieślak. Na okładce książki pojawili się: Zosia Grześkowiak, Tomasz Wojtala i Maria Przybylska. W procesie drukarskim, który odbył się w Paw Druku w Suchym Lesie mogliśmy liczyć na wielkie wsparcie Piotra Urbaniaka.

A inspiracją do tego, aby powstała książka stały się… nagrania filmowe dotyczące operacji Tannenberg w gminie Książ Wlkp. Kilka lat wcześniej udało się nam się zrealizować z TVP Poznań film „Niewinnie straceni”, którego jedną z bohaterek była Barbara Zwierzchlewska-Bojarska, która była małą dziewczynką, kiedy zamordowano jej ojca na rynku w Książu. Oprócz tego wraz z Hubertem Marciniakiem i Krzysztofem Adamskim nagraliśmy pierwszą część naszego filmu, skupiającego się na kulisach, jak i samej akcji rozstrzelania 17. obywateli gminy Książ i Dolsk. Niestety pandemia oraz prace nad książką przerwały te filmowe działania, ale zapewne niedługo wrócimy do tematu ?.

Tomasz Cieślak poświęcił wiele miesięcy na zebranie materiałów. Przejrzał tomy akt, aby dowiedzieć się jak najwięcej o tej zbrodni, poznać ówczesne i późniejsze losy swoich bohaterów i innych osób, które przewijają się na kartach historii. Cenne były także rozmowy z potomkami rozstrzelanych oraz materiały m.in. od Grażyny Ciemniak, Kazimiery Ciachowskiej, Stefana Doerffera, Wojciecha Doerffera, Marian Golińskiego i Arlety Szymaniak.

Kilka planów zdjęciowych i od zdjęcia do… grafiki

Mocnym atutem publikacji są również fotografie i grafiki autorstwa Przemysława Glinkowskiego, który jak sam wspomniał – pierwszy raz pracował na materiale dowodowym. Planem zdjęciowym były zabytkowe obiekty w Żegocinie, Choczu, Pleszewie, Gogolewie oraz Ceglarnia w Jarosławkach, jak również cmentarz i rynek w Książu Wlkp. W role bohaterów książki wcielili się statyści:

członkowie Drużyny Tradycji 70. Pułku Piechoty z Pleszewa,
mieszkańcy gminy Książ Wlkp.: członkowie OSP Książ Wlkp., OSP Mchy i OSP Kołacin, członkowie Uniwersytetu Entuzjastów Świata oraz inne osoby w tym także z gminy Dolsk,
ekipa Centrum Kultury Książ Wlkp.

Przemysław Glinkowski musiał zmierzyć się z nie lada wyzwaniem, czyli wybierać z „miliona” ? zdjęć te, które najlepiej wpasują się w książkę i poddać je obróbce. Produktem końcowym była bowiem… grafika.

Backstage, czyli trochę o kulisach powstawania książki

Choć tematyka publikacji jest bardzo poważna, wręcz traumatyczna dla bliskich osób rozstrzelanych, to jednak podczas sesji zdjęciowej zorganizowanej specjalnie na okoliczność tworzenia książki, nie zabrakło również i zabawnych historii. Dotyczyły one takich sytuacji, jak np.:

tankowanie zabytkowego Mercedesa należącego do Zdzisława Siereckiego na jednej ze stacji paliw w Książu Wlkp.,
przechadzających się po rynku niemieckich żandarmów,
zgolenia brody przez Dawida Wajnerta, który po usunięciu zarostu okazał się wizualnie idealnym kandydatem do roli Reinharda Heydricha, twórcy SD — Służby Bezpieczeństwa SS,
fotografowanie sceny związanej z kopaniem wspólnej mogiły dla rozstrzelanych na cmentarzu.

Tego rodzaju widok wzbudzał lokalnie zdziwienie i sensację ?.

Podziękowania dla…

…wszystkich statystów oraz innych osób i instytucji, które przyczyniły się do powstania książki powędrowały od wydawcy i autora. Ale i oni otrzymali gratulacje za publikację m.in. od burmistrza Książa Wlkp. Teofila Marciniaka, burmistrza Dolska Barbary Wierzbińskiej oraz Janusza Taciaka reprezentującego Zarząd Powiatu w Śremie i Marcina Szydłowskiego, przewodniczącego Rady Powiatu Śremskiego.

Był to też ten moment, aby wręczyć im oraz potomkom rozstrzelanych egzemplarze książki, w której powstanie mieli duży wkład.

Postscriptum, czyli nowe życie książki

Spotkanie zakończyło się odczytaniem przez Tomasza Cieślaka fragmentu książki pt. Postscriptum napisanego słowami Stefana Doerffera, wnuka rozstrzelanego Stefana Doerffera. W tle towarzyszł mu muzycznie Mariusz Śląski.

Mimo iż książka „urodziła się” w 2021 r., to swój żywot tak naprawdę zaczęła od wczoraj, kiedy to trafiła w ręce czytelników. Dlatego kolejne spotkanie z nią i jej autorem odbędzie się w październiku, przy okazji 83. rocznicy tragicznych wydarzeń, jakie miały miejsce na ksiąskim rynku. Będzie wówczas czas na to, aby spokojnie zapoznać się z treścią publikacji i podyskutować o tym, co się w niej znalazło.

Do Tomasza Cieślaka ustawiła się długa kolejka po autografy. Chętnych nie zabrakło również do serwisu kawowego ze słodkimi domowymi wypiekami, które przygotowało Koło Gospodyń Wiejskich Kołacin.