Kosynierzy kontra Prusacy, czyli bitwa o Książ po 175 latach
Administrator
2 maja 2023
Równo po 175 latach wydarzenia z 29 kwietnia 1848 r. udało się Centrum Kultury wspólnie z gminą Książ Wlkp. zorganizować w niezwykle wyjątkowej oprawie dzięki dofinansowaniu projektu „Z kosą na Prusaka w 175. rocznicę bitwy o Książ – inscenizacja historyczna z udziałem lokalnej społeczności” w ramach XV edycji programu “Patriotyzm jutra” edycja 2023. Patronat nad wydarzeniem objął Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak. W minioną sobotę (29 kwietnia) na Mogiłach w Książu Wlkp. cofnęliśmy się w czasie do bohaterskiej obrony miasteczka i jej tragicznych skutków..
Oficjalne uroczystości
Zanim odtworzyliśmy bitwę o Książ, część oficjalną obchodów tego wydarzenia zainaugurowała msza św. polowa w intencji bohaterskich obrońców Książa o godz. 16.00. O jej artystyczną oprawę zadbała Teresa Janasik wraz z uczniami ze Szkoły Podstawowej w Książu Wlkp. oraz Chór Consensus działający przy Centrum Kultury. Po niej głos zabrali: burmistrz Książa Wlkp. Teofil Marciniak oraz starosta śremski Zenon Jahns, nawiązując w swoich przemówieniach do wydarzeń sprzed 175. laty i pamięci o nich. Dowódca uroczystości Mariusz Wojciechowski odczytał Apel Pamięci.
Wartę honorową przy pomniku Powstańca, pod którym później złożono okolicznościowe wiązanki, pełnili członkowie Grupy Rekonstrukcyjnej „Kosynierzy z Książa” i strażacy z OSP Włościejewice-Ługi: Bogdan Lewandowicz i Patryk Grewling. Odśpiewano także Hymn Polski oraz podniesiono flagę na maszt – poczet flagowy reprezentowali: Rafał Grajek, Adam Kaźmierczak i Dariusz Horała.
W tym punkcie też w poczet członków Kurkowego Bractwa Strzeleckiego im. Bohaterów Wiosny Ludów przyjęty został Łukasz Musielak, a okolicznościową przysięgę odebrał podstarszy Krzysztof Smoleński.
Mogiły jak z… XIX w.
Już od wczesnych godzin rannych ksiąskie Mogiły przeistoczyły się w miasteczko z XIX w. Pojawiło się na nich mnóstwo starego sprzętu domowego i gospodarczego, karczma Wichura z rozśpiewanymi biesiadkami. Nie zabrakło również stoisk z pysznym domowej roboty jedzeniem i przetworami oraz… siana, w którym zabawa okazała się najlepszą atrakcją dla najmłodszych. Kto chciał, mógł też „wprosić się” 😉 na ówczesne wesele, czyli dołączyć do Młodej Pary i ich gości, w których role wcielili się członkowie Ksiąskiego Klubu Seniora.
Odtworzenie starego miasteczka możliwe było dzięki zaangażowaniu Szkół Podstawowych z Książa Wlkp., Konarzyc, Chwałkowa Kościelnego, Mchów oraz lokalnego Przedszkola „Bajkowy Świat”, Uniwersytetu Entuzjastów Świata oraz wolontariuszom i mieszkańcom Książa Wlkp., którzy nie tylko podarowali nam mnóstwo zabytkowych przedmiotów, ale i pomogli przy ich ustawieniu.
W tym miasteczku można było spotkać postaci charakterystyczne dla okresu Wiosny Ludów – m.in. Emilię Sczaniecką (w tej roli sprawdziła się Emilia Skrzypczak, dyrektor Szkoły Podstawowej w Konarzycach), majora Floriana Dąbrowskiego, dowódcę obozu powstańczego w Książu (czyli Mariusza Wojciechowskiego, pracownika Centrum Kultury) oraz podlegających mu Kosynierów, którzy powoli szykowali się do obrony miasteczka.
Kuchnia powstańca i miasteczko ginących zawodów
To kolejny punkt sobotnich obchodów. W ramach kuchni powstańca można było skosztować m.in. kaszy ze skwarkami, podpłomyków, chleba ze smalcem, gorącej zupy czy domowej roboty ciasta. Serwowały je m.in. KGW Włościejewice-Ługi i KGW Konarzyce. Powstało także miasteczko ginących zawodów stworzone przed profesjonalnych odtwórców z firmy Jantar zajmującej się organizacją pokazów historycznych i edukacyjnych, gdzie można było zobaczyć, czym parali się m.in. snycerz, rybak, łowczy, garncarz, tkacz.
W mini obozie powstańczym młodzi wojownicy mogli np. wziąć udział w bezkrwawych łowach, poznać dawne technik polowania czy starą broń myśliwską.
Z kosa na Prusaka
Starcie o wolność Książa było kulminacją sobotnich obchodów. Naprzeciwko siebie stanęli mieszkańcy miasteczka i Prusacy, a w te role wcielili się członkowie 3 grup rekonstrukcyjnych, w tym m.in.: Pierwszy Pułk Strzelców i Artylerii Księstwa Warszawskiego z Sobótki i „Kosynierzy z Książa”, a także członkowie OSP Włościejewice-Ługi i Książ Wlkp. Zanim jednak doszło do walki zbrojnej, burmistrz Książa symbolicznie odebrał pisemny rozkaz o tym, że mjr Florian Dąbrowski został mianowany na dowódcę tutejszego obozu powstańczego. W związku z przyjętymi obowiązkami major udał się więc do Kosynierów, aby sprawdzić, jak są przygotowani do spotkania z wrogiem. Podczas spotkania z pułkownikiem Heinrichem Brandtem reprezentującym wojska pruskie, Dąbrowski nie przyjął jego propozycji poddania się, tylko zapowiedział, że mieszkańcy podejmą walkę. Po zbudowaniu barykad rozpoczęło się starcie militarne, w którym szczęście sprzyjało obrońcom Książa. Pruska piechota trzy razy szła bowiem do natarcia i za każdym razem została odparta, dopiero czwarty atak okazał się skuteczny, a Prusacy wdarli się na rynek. Wówczas śmiertelnie zraniony został Dąbrowski.
Za scenariusz bitwy i reżyserię odpowiedzialny był Tomasz Klauza, właściciel jedynego w Polsce Muzeum Wojen Napoleońskich w Witaszycach, a zarazem pasjonat historii tego okresu. On też wcielił się w rolę narratora, który opowiadał o kulisach i przebiegu bitwy o Książ. Na polu bitwy nie zabrakło również sanitariuszek (wolontariuszek) oraz działaczka społeczna z tamtego okresu Emilia Sczaniecka.
W wyniku trwającego ponad 4 godziny starcia Książ został spalony. Podczas inscenizacji ten fakt został symbolicznie pokazany przez aktorów z Teatr Ognia Nam-Tara. Ogień i taniec zakończyły kilkugodzinne sobotnie obchody wydarzenia sprzed 175. lat.
Podziękowania dla wszystkich, którzy współorganizowali z nami to wydarzenie, w tym m.in. dla:
- Dominik Jankowiak
- Piotr Nowak
- Adam Kaźmierczak
- Szymon Kołodziejczak
- Roman Ptak
- Marian Kołodziejczak
- Karol Kołodziejczak
- Adam Bilski
- Kuba Dura
- Gracjan Ptak
- Zenek Ratajczak
- Bogdan Lewandowicz
- Darek Horała
- Piotr Masztalerz
- Mariusz Wachowiak
- Paweł Walkowiak
- Mariusz Wojciechowski
- Robert Kozłowski
- Natalia Praczyk
- Klaudia Wachowiak
- Zuzanna Makałowska
- Arkadiusz Krauze
- Emilia Skrzypczak
- Martyna Jędrzejczak
- Rafał Grajek
- Patryk Grewling
- Beata i Tomasz Szymańscy
- Anna Kaczmarek
- Maria Jurga
- Maria Przybylska
oraz KGW Włościejewice-Ługi, KGW Konarzyce, Uniwersytetu Entuzjastów Świata, Szkół Podstawowych z Książa Wlkp., Konarzyc, Chwałkowa Kościelnego, Mchów oraz Przedszkola „Bajkowy Świat”, wolontariuszy, OSP Włościejewice-Ługi i Książ Wlkp., rzeźbiarza Benedykta Włodarczaka z Masłowa i Zakładu Elektroinstalacyjnego ELTO z Włościejewic.
